Εκπαίδευση και εκπαιδευτική πολιτική κατά τη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας (1936-1941)

metaxasΤην 4η Αυγούστου 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς, Πρόεδρος της τότε Κυβέρνησης, προχώρησε στην αναστολή θεμελιωδών άρθρων του Συντάγματος και κήρυξε Στρατιωτικό Νόμο. Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου (ήταν πλέον γεγονός και) ήλθε ως απόρροια της προηγούμενης περιόδου στην οποία επικρατούσε πολιτική αναταραχή με τους δύο κυρίαρχους κομματικούς σχηματισμούς, τους Βενιζελικούς και τους Αντιβενιζελικούς, να ισοψηφούν στις εκλογές του Ιανουαρίου του 1936 και την Αριστερά με το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (Κ.Κ.Ε.) να κατέχει ρόλο ρυθμιστή των πολιτικών πραγμάτων. Η χώρα αντιμετώπιζε ήδη από το προηγούμενο διάστημα μια πολυεπίπεδη κρίση. Τον Μάρτιο του ’36 ορίστηκε, από το Βασιλιά Γεώργιο Β΄, Πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Δεμερτζής, με σκοπό να συμβάλει στην ανόρθωση της χώρας. Η θητεία του δε διήρκεσε πολύ, καθώς πέθανε την 13η Απριλίου του ίδιου έτους. Τη θέση του ανέλαβε ο, μέχρι τότε Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και Υπουργός των Στρατιωτικών, Ιωάννης Μεταξάς. Παρά το γεγονός της στρατιωτικής ικανότητας του Μεταξά, φαίνεται πως δεν του αναγνωρίζονταν τα απαραίτητα εφόδια για την ανάληψη της Πρωθυπουργίας. Αντιθέτως, δεν ήταν λίγοι αυτοί που αντέδρασαν στην τοποθέτησή του, με κυρίαρχα τα κόμματα της Αριστεράς, αφού πολλοί διέβλεπαν τον κίνδυνο εκτροπής από τον κοινοβουλευτισμό. Το Μάιο του ’36 στη Θεσσαλονίκη επικρατούν κοινωνικές αναταραχές με αφορμή καπνεργατική απεργία. Απολογισμός: 12 νεκροί και 300 τραυματίες. Με αφορμή το συγκεκριμένο γεγονός το Κ.Κ.Ε. κηρύσσει πανεργατική απεργία για την 5η Αυγούστου. Υπό τον φόβο νέων κοινωνικών αναταραχών και με το πρόσχημα της εξάπλωσης του κομουνιστικού κινδύνου ο Ιωάννης Μεταξάς αποφάσισε μία ημέρα πριν την απεργία να θέσει τη χώρα σε κατάσταση δικτατορίας.

Μεταξύ των άλλων πολιτικών προτεραιοτήτων που έθετε το καθεστώς ήταν και η δημιουργία ιδιαίτερου εκπαιδευτικού συστήματος μέσα από το οποίο θα επιτυγχάνονταν οι σκοποί της «Εθνικής και Ηθικής Αγωγής» και η συμβολή της νεολαίας στην ανασύσταση του Γ΄ Ελληνικού Πολιτισμού. Στην πραγματικότητα αυτό που επεδίωκε το καθεστώς ήταν ο ιδεολογικός και πολιτικός έλεγχος όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Προς το σκοπό αυτό προχώρησε σε δύο εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις (1937 και 1938), οι οποίες υλοποιήθηκαν από τους δύο διαδοχικούς Υπουργούς Παιδείας τον Κωνσταντίνο Γεωργακόπουλο και τον Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος ανέλαβε το Υπουργείο μετά την απομάκρυνση του πρώτου, τον Νοέμβριο του 1938. Βασικός άξονας των μεταρρυθμίσεων ήταν η ιδεολογική διαπαιδαγώγηση των νέων και η προσαρμογή του σχολείου στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Μεταξύ των κύριων χαρακτηριστικών που απέκτησε η εκπαίδευση κατά την εν λόγω περίοδο ήταν η ανάδειξη των εθνικών, θρησκευτικών και λοιπών ζητημάτων μέσω των σχολικών εγχειριδίων, ώστε να προωθείται ο αντίστοιχος χαρακτήρας της, η προγονολατρεία, η αυταρχική παρέμβαση στην εκπαιδευτική διαδικασία, ο πιεστικός έλεγχος του εκπαιδευτικού, ο οποίος αναλάμβανε και νέες αρμοδιότητες, η επέμβαση στη διαμόρφωση του ήθους των μαθητών κ.α.
Τελικά, η εκπαιδευτική πολιτική του καθεστώτος και οι επιλογές του Μεταξά δεν φαίνεται να είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Το σχολείο μετατράπηκε σε χώρο προώθησης και καλλιέργειας ιδεολογίας, η υποχρεωτική εκπαίδευση συρρικνώθηκε και προωθήθηκε η καλλιέργεια της ιδέας για μεταπήδηση στην τεχνική εκπαίδευση, με σκοπό την κάλυψη των εργατικών αναγκών της χώρας. Οι ανώτερες και ανώτατες σπουδές προορίζονταν για τους λίγους, γεγονός που αποδεικνύει την ελιτιστική όψη της εκπαίδευσης από το καθεστώς, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά σχολεία, ιδίως σε χωριά και απομακρυσμένες περιοχές, έκλεισαν. Για το λόγο αυτό, πολλοί μαθητές, είτε διέκοψαν τις σπουδές τους, είτε στράφηκαν στην τεχνική εκπαίδευση.

Το Νέον Σχολείον

… Ἡ κυβερνητική προσπάθεια εἰς τὸ σχολείον ἀποβλέπει ἀφ’ ἐνός μὲν νὰ δώση εἰς τὴν νεολαίαν ἰδανικά, καὶ νὰ φρονιματίσῃ αὐτὴν οὔτως, ὥστε ν’ ἀποβῇ ἀντάξια τῶν ἐπ’ αὐτὴν προσδοκιῶν τοῦ Ἕθνους, συνεχίζουσα ἐπιτυχῶς τὰς παραδόσεις του καὶ προάγουσα τὸν πολιτισμόν του, ἀφ’ ἐτέρου δὲ νὰ ὠθήσῃ αὐτὴν πρὸς κατευθύνσεις ἐπιβαλλομένας ἀπό τὰς σημερινὰς ἀνάγκας τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας καὶ τῆς ἑθνικῆς μας οἰκονομίας…

Επόμενο

TSCH BOOK B1119 001  TSCH BOOK B3152 001 TSCH BOOK B4337 001
 TSCH BOOK B4455 001  TSCH BOOK B2734 001  geniki ekthesi

 

Επικοινωνία - Όροι χρήσης

Επικοινωνία 

Διεύθυνση
Παύλου Μελά & Μπιζανίου Βέροια Τ.Κ 591 00
Τηλέφωνο  
2331078127 - 2331078100
Email: info@veriahistory.gr
Όροι Χρήσης
Ιστοσελίδας
 

Δήλωση προστασίας προσωπικών δεδομένων
  Σημείωμα 
Ο δικτυακός χώρος veriahistory.gr βρίσκεται σε περίοδο δοκιμαστικής λειτουργίας και υπόκειται σε συνεχόμενες λειτουργικές και δομικές αλλαγές καθώς και συνεχόμενη προσθήκη περιεχομένου