Γουμένισσα Ν. Κιλκίς

Η Γουμένισσα βρίσκεται στηn καρδιά της αρχαίας Παιονίας, της χώρας των Παιόνων, που η ιστορία τους ξεκινά από το Τρωικό Πόλεμο. Oι Παίονες συμμετείχαν στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασία.

Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση της Μακεδονίας το 146 π.Χ., η Παιονία έγινε τμήμα της ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας.

Όταν χωρίσθηκε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία σε Δυτική με έδρα τη Ρώμη και Ανατολική με έδρα τη Κωνσταντινούπολη, η περιοχή περιήλθε στον έλεγχο της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Βυζαντινή Αυτοκρατορία). Μετά την Άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους το 1204 και μέχρι το 1224, η περιοχή ήταν μέρος του Λατινικού Βασιλείου της Θεσσαλονίκης. Το 1224 ήλθε στον έλεγχο του ηγεμόνα του Δεσποτάτου της Ηπείρου και τελικώς επανήλθε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία το 1246.

Η Γουμένισσα κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς το 1387. Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας ήταν, με σουλτανικό φιρμάνι, αυτοδιοικούμενη με προνόμια. Οι κάτοικοί της ήταν υποχρεωμένοι να ασχολούνται με την δημιουργία υφασμάτων από τα οποία κατασκευάζονταν οι στολές του οθωμανικού στρατού. Έτσι, γνώρισε μεγάλη ακμή και άνθιση ιδιαίτερα κατά τον 19ο αιώνα ως εμπορικό, βιοτεχνικό, γεωργικό και θρησκευτικό κέντρο της περιοχής. Επίσης, η παραγωγή κρασιού την έκανε γνωστή πέρα από τα σύνορα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ιδιαίτερα στην Κεντρική Ευρώπη. Διοικητικά ανήκε στον καζά των Γιαννιτσών και ήταν έδρα ναχτιέ.

Στις 23 Οκτωβρίου 1912, κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου απελευθερώθηκε από τον Ελληνικό Στρατό και μαζί της και όλη η επαρχία, που μετέπειτα πήρε το αρχαίο όνομά της Παιονία. Την περίοδο 1912-1919 αποτέλεσε Δήμο και ήταν ο μοναδικός στον μετέπειτα (από το 1935-36) Ν. Κιλκίς όπου εντάχθηκε.

Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα και μέχρι σήμερα η Γουμένισσα εξακολουθεί να αποτελεί γεωργικό κέντρο στο οποίο καλλιεργούνται κατά κύριο λόγο αμπελώνες και παράγονται ποσότητες κρασιού και τσίπουρου. Επιπλέον, εντοπίζονται καλλιέργειες φρούτων, όπως μήλων και αχλαδιών, και καπνών. Παράλληλα, η Γουμένισσα είναι γνωστή για τον πολιτισμό της, από τον οποίο ξεχωρίζουν οι μπάντες των χάλκινων πνευστών, των οποίων η φήμη ξεπερνά τα όρια της χώρας.

Τέλος, στη Γουμένισσα διατηρούνται μέχρι σήμερα σημεία πολιτισμού, όπως παραδοσιακές κατοικίες, λαογραφικές συλλογές, ναοί, μοναστήρια κ.τ.λ. τα οποία μπορεί να θαυμάσει ο επισκέπτης.

Μεταξύ του υλικού που περιέχεται στο αρχείο Μουτσόπουλου περιλαμβάνεται και φωτογραφικό υλικό από την περιοχή, το οποίο χρονολογείται στην έκτη δεκαετία του 20ου αιώνα.

Το υλικό αποτυπώνει παραδοσιακές κατοικίες, λεπτομέρειες αρχιτεκτονικής στο εσωτερικό και το εξωτερικό των κατοικιών, ναούς, μοναστήρια, κειμήλια, αλλά και εικόνες από την καθημερινή ζωή του τόπου. Μέρος του υλικού παρατίθεται ακολούθως.