Βυζαντινή Βέροια
- Κατηγορία Θέματα Τοπικής Ιστορίας
- μέγεθος γραμματοσειράς μείωση του μεγέθους γραμματοσειράς αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Η Βυζαντινή εποχή για τη Βέροια άρχισε με επιδρομές και καταλήψεις από τους Γότθους, τους Ούνους, τους Βούλγαρους και τους Γέτες. Έπειτα κατέβηκαν οι Σλάβοι. Στα 904 μ.Χ. παρουσιάζονται οι Σαρακηνοί πειρατές, που μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης κυριεύουν και τη Βέροια. Τη βρήκαν χτυπημένη πρόσφατα από σεισμό και πήραν πολλούς Βεροιώτες για τα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Στα τέλη του 10ου αιώνα μ.Χ. η Βέροια έπεσε στα χέρια του βασιλιά των Βουλγάρων, του Σαμουήλ, για να ελευθερωθεί ύστερα από λίγα χρόνια από τον Βασίλειο το Βουλγαροκτόνο.
Ακολουθούν νέες επιδρομές Βουλγάρων, Ούνων, Κουμάνων και Πατζινακών, ώσπου εμφανίζονται οι Νορμανδοί και το 1204 η Βέροια πέφτει στα χέρια των Σταυροφόρων, χρόνια σκοτεινά. Η Βέροια συχνά αλλάζει κατακτητές, ώσπου το 1224 εντάσσεται στο ελληνικό Δεσποτάτο της Ηπείρου και έπειτα στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας και στην αναστημένη απ' αυτήν Βυζαντινή Αυτοκρατορία των Παλαιολόγων (1261 μ.Χ.), ενώ στα 1309 μ.Χ. συντρίφτηκαν κοντά στη Βέροια από το στρατηγό Χανδρηνό οι περιβόητοι Καταλανοί.
Στα χρόνια των βυζαντινών αυτοκρατόρων Ανδρόνικου Β' (1282-1328 μ.Χ.) και Ανδρόνικου Γ' (1328-1341 μ.Χ.) η Βέροια έγινε πεδίο εμφυλίων συγκρούσεων. Την εποχή αυτή η Επισκοπή της Βέροιας προάγεται σε Μητρόπολη και τοιχογραφείται η εκκλησία του Χριστού από το σημαντικό αγιογράφο Καλλιέργη, ενώ παράλληλα Πατριάρχης είναι ο Βεροιώτης Νήφων.
Άλλος εμφύλιος πόλεμος στη συνέχεια ανάμεσα στον Ιωάννη Καντακουζηνό (1347-1354 μ.Χ.) και στον επίτροπο του ανήλικου αυτοκράτορα Ιωάννη Ε' Ματθαίο φέρνει πάλι στο προσκήνιο τη Βέροια. Στα 1343 σαν διεκδικητής του θρόνου ο Ιωάννης Καντακουζηνός κυρίεψε τη Βέροια με τη βοήθεια του Σέρβου κράλη Στέφανου Δουσάν.
Η Βέροια στα χρόνια που ακολουθούν γνωρίζει τους Σέρβους και τους Τούρκους άλλοτε σαν συμμάχους των αντιμαχόμενων βυζαντινών και άλλοτε σαν επιδρομείς.
Στα 1345/6 η Βέροια πέφτει στα χέρια του Στέφανου Δουσάν (1331-1355 μ.Χ.) που την κρατά ως τα 1350. Πάλι χρόνια δύσκολα και σκοτεινά. Το 1358 πληροφορούμαστε ότι την διοικεί ο Σέρβος ευγενής Ροδοσλάβος Χλάπενος. Τα χρόνια αυτά εμφανίζονται σαν μισθοφόροι και οι Αλβανοί. Για ένα διάστημα διοικητής της Βέροιας είναι ο γιος του αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνού, ο Μανουήλ, πράμα που δείχνει τη σπουδαιότητα της πόλης και σ' αυτά τα χρόνια.
Πληροφορίες για τη Βέροια στα βυζαντινά χρόνια μας δίνουν οι συγγραφείς: Ιωάννης Καμινιάτης ή Καμενιάτης (70ος αι. μ.Χ.), ο συγγραφέας αυτοκράτορας Ιωάννης Καντακουζηνός, που εκείνα τα ταραγμένα χρόνια έζησε αρκετές μέρες στη Βέροια και περπάτησε γεμάτος έγνοιες δίπλα στα βασανισμένα τείχη της, οι βιογράφοι της όσιας Θεοδώρας της Θεσσαλονίκης, του όσιου Αντωνίου του Νέου κ.α.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Βέροια αναφέρεται και ως έδρα θέματος με επικεφαλής της διοίκησης του Δούκα. Γυναίκα Δούκα ίσως ήταν η θρυλική Βεργίνα που κατά την παράδοση μαζί με το παιδί της έπεσε στον Τριπόταμο από τη γνωστή «Γέφυρα της Βεργίνας» για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων.
Η Βέροια και στα βυζαντινά χρόνια ήταν σπουδαίο, θρησκευτικό κέντρο - η παράδοση συνεχίστηκε - με πολλές εκκλησίες και μοναστήρια" γι’ αυτό και ονομαζόταν «Μικρά Ιερουσαλήμ».
Μια τόσο σπουδαία πόλη δεν μπορούσε να ξεφύγει τη βουλιμία των Τούρκων που αγωνίστηκαν να την κατακτήσουν. Την κυρίεψαν και την έχασαν αρκετές φορές. Πάνω από πενήντα χρόνια πάλεψε η Βέροια για να γλιτώσει από την τούρκικη κυριαρχία χωρίς τελικά να το κατορθώσει.
Αν όμως και η Βέροια δεν κατάφερε να αποφύγει την μακρόχρονη σκλαβιά, κατάφερε κάτι πιο θαυμαστό, να μείνει πόλη ελληνική.
Από την έκδοση του Δήμου Βέροιας: Βέροια, Βέροια, 1986.