Η πρώτη εβδομάδα της Σαρακοστής στη Βεροιώτικη παράδοση

Μεταξύ των διαφόρων παραδόσεων που σώζονται από την παλιά Βέροια περιλαμβάνονται και αυτές που αφορούσαν την Καθαρή Δευτέρα και την υπόλοιπη εβδομάδα.

Οι πρώτες πληροφορίες προέρχονται από την εποχή του Μεσοπολέμου. Σύμφωνα με αυτές οι Βεροιώτες έβγαιναν την Καθαρή Δευτέρα στην ύπαιθρο, σε εξοχικές τοποθεσίες, όπως η Ελιά, οι Σαραντόβρυσες, το Λιανοβρόχι, η Παναγία Δοβρά κ.α., όπου διασκέδαζαν. Το κύριο φαγητό τους ήταν ο παραδοσιακός βεροιώτικος φασουλονταβάς με μπόλικο σουσαμέλαιο, ο οποίος συνοδευόταν από χαβιάρι (ταραμά), ελιές, σκόρδα, κρεμμυδάκια, χωρίς να λείπουν και τα αρτύσιμα εδέσματα από το γεύμα. Το γλέντι κρατούσε μέχρι τις απογευματινές ώρες, οπότε όλοι επέστρεφαν στην πόλη με τη συνοδεία οργάνων.

Αυτά αφορούσαν τον ανδρικό πληθυσμό, καθώς στο υπαίθριο γλέντι δεν συμμετείχαν οι γυναίκες. Αυτές παρέμεναν στο σπίτι και ασχολούνταν με την καθαριότητά του και το πλύσιμο των μαγειρικών σκευών. Το κύριο πιάτο στο τραπέζι του σπιτιού ήταν το μπουρανί, τοοποίο γινόταν από χόρτα του αγρού, κυρίως τσουκνίδια, με ρύζι και νερό, χωρίς λάδι. Το τραπέζι συμπληρωνόταν από ελιές, τουρσιά, με ιδιαίτερη προτίμηση στο λάχανο, τη λεγόμενη «αρμιά», χαλβά, ταχίνι και άλλα νηστήσιμα εδέσματα.

Τα επόμενα χρόνια φαίνεται πως στη γιορτή της Καθαρής Δευτέρας συμμετείχαν και οι γυναίκες και τα παιδιά, τα οποία ύψωναν χαρταετό στις εξοχές της πόλης.

Όσον αφορά, τη συνέχεια της πρώτης εβδομάδας της Σαρακοστής, προβλεπόταν αυστηρή νηστεία και στο τραπέζι οι νοικοκυρές σέρβιραν φασόλια, φακές, ταχινόπιτες και άλλα φαγητά μαγειρεμένα χωρίς λάδι. Άλλοι πάλι νήστευαν αυστηρά τις πρώτες μέρες της Σαρακοστής και μεταλάβαιναν στη Προηγιασμένη Λειτουργία της Τετάρτης, για να συνεχίσουντην αλάδωτη νηστεία μέχρι και την Παρασκευή.

Η πρώτη εβδομάδα ολοκληρωνόταν με το ψυχοσάββατο των Θεοδώρων, όπως ήταν γνωστό στην τοπική λαογραφία, το οποίο ήταν το τρίτο κατά σειρά το οποίο οι Βεροιώτες έβραζαν σιτάρι και τιμούσαν τους νεκρούς τους.

Απόσπασμα από την έκδοση της Εταιρείας Μελετών Ιστορίας και Πολιτισμού Ν. Ημαθίας, Όψεις και Πτυχές της Βεροιώτικης Αποκριάς από τα οθωμανικά χρόνια ως τα τέλη του 20ου αιώνα, Βέροια, 2014.