Ευδοξία Ιωάννου Μαλακούση

Η μεγαλύτερη ευεργέτιδα

της ελληνικής ορθοδόξου κοινότητος

και του Ι.Ν. Αγίου Αντωνίου Βέροιας

Ανάμεσα στους μεγάλους ευεργέτες της Βεροίας, εξέχουσα θέση κατέχει η Ευδοξία Ιωάννου Μαλακούση, η οποία συνέδεσε το όνομά της με την ανοικοδόμηση του Ναού Αγίου Αντωνίου Βεροίας, ύστερα από τη μεγάλη πυρκαγιά (4-2-1898). Αντί άλλης εισαγωγής, παραθέτω αποσπάσματα του ποιήματος που αφιέρωσε στη μνήμη της μεγάλης ευεργέτιδος η αείμνηστη Βούλα Χατζίκου:

«Πριν σβήσουν τα δάκρυααπό τη συμφορά

σηκώνεται η αρχόντισσα

και πριν να ξημερώσει

γονάτισε στο Δέσποτα καιτούπε ταπεινά.

Όλο το βιος μου Δέσποτα

στον Άγιο το χαρίζω

τσιφλίκια, σπίτια, μαγαζιά,

κι όλα μου τα φλουριά.

Ξαναχτυπούν τα σήμαντρα

χτυπούν και οι καμπάνες

κι ο ήχος τους χαρμόσυνοα

σκορπάει τη χαρά.

Τρέχουνε τώρα οι χριστιανοί

ανάβουνε λαμπάδες

ΑΝΑΣΤΑΣΗ… φωνάζουνε

θα γίνει η εκκλησιά.

Να ζήσεις Μαλακούσινα

Αρχόντισσα μεγάλη.

Να ζήσεις Μαλακούσινα

αρχόντισσα Κυρά.

Το ποίημά αυτό, με έντεχνο ποιητικό τρόπο, εκφράζει, συνοπτικά και παραστατικά, το χρονικό της καταστροφής του Ναού Αγίου Αντωνίου από την πυρκαγιά και την απόφαση της Ευδοξίας Μαλακούση να ανοικοδομηθεί ο ναός με τη μεγάλη της Δωρεά (Δημοσιεύθηκε στον τοπικό Τύπο «Βέροια» αρ. φυλ. 1026, 30-4-1993, σελ. 1-2).

Η αείμνηστη Ευδοξία Ι. Μαλακούση, γεννήθηκε στη Βέροια το 1838, παντρεύτηκε τον Ιωάννη Μαλακούση, επίσης μεγάλο ευεργέτη της Βεροίας. Το σπίτι της ήταν δίπλα στο Ναό Αγ. Αντωνίου Βεροίας. Ήταν θεοφοβούμενη, αγαθή και φιλόπονη. Η μεγάλη της πίστη φανερώθηκε την επομένη μέρα (4ης Φεβρουαρίου 1898), όταν εκδηλώθηκε στο εσωτερικό του Ναού Αγίου Αντωνίου φωτιά, η οποία άναψε από ένα κερί που έμεινε, από απροσεξία του καντηλανάφτη, αναμμένο μπροστά στο τέμπλο. Όλα τα υπάρχοντα του ναού έγιναν παρανάλωμα της φοβερής φωτιάς.

Πρώτη η Μαλακούση, μαζί με συμπολίτες ευσεβείς, άξιοι μεγάλης ευγνωμοσύνης και τιμής, ορμούν στις φλόγες μέσα, τα λείψανα αρπάζουν και σε μέρος ασφαλές  ευλαβώς τα καταθέτουν.Την επόμενη μέρα της πυρκαγιάς, η Ευδοξία Μαλακούση

την περιουσίαν της εχάρισε

στο Άγιο με χαρά

ένα σπίτι ένα χάνι

και τρία εύφορα χωργιά.

Το Μυλωβό, την Μπρανιάτα και το Χολυβά (κτήματα), συνολικής αξίας 399.600 γροσίων, δηλαδή 3.700 τουρκικών λιρών.

Η Ορθόδοξη Κοινότητα της Βεροίας με πολύ μεγάλη ευγνωμοσύνη αποδέχθηκε τη γενναιόδωρη προσφορά της Ευδοξίας Ι. Μαλακούση, την οποία και ανεκήρυξε Μεγάλη Ευεργέτιδα (6-2-1898). Πέρα από τις δωρεές αυτές, η αείμνηστη Ευδοξία Μαλακούση έδωσε χρήματα για τη δημιουργία φαρμακείου (να παίρνουν φάρμακα δωρεάν οι άποροι κάθε φυλής και θρησκεύματος) και δώρισε ένα χρηματοκιβώτιο ασφαλείας που χρησιμοποιείται και σήμερα για τις ανάγκες του ναού.

Η Ευδοξία Μαλακούση υπηρέτησε το ναό του Αγίου Αντωνίου έως το θάνατό της (7-6-1910) που προκάλεσε τη βαθύτατη συγκίνηση όλης της Ελληνικής κοινότητος (Μητρόπολις, επιτροπές των ναών, Δημογεροντία, Σωματεία, Εφορεία), που συνερχόμενη «επί τη θλιβερή αγγελία του θανάτου της αειμνήστου Ευδοξίας Ι. Μαλακούση, απεφάσισε να τιμηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οι Βεροιείς δεν ξέχασαν ποτέ τη μεγάλη ευεργέτιδα Ευδοξία Μαλακούση. Μετά τον θάνατό της, το 1910, ο μητροπολίτης Βεροίας καθιέρωσε να τελείται κάθε χρόνο, την Δ΄ Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής το μνημόσυνό της μαζί με το μνημόσυνο όλων των ευεργετών και δωρητών του ναού, χρέος ιερό που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Προς τιμήν της ο Δήμος Βεροίας ονόμασε το νότιο πλευρικό προς το ναό δρόμο «Οδός Ευδοξίας Μαλακούση». Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, διερμηνεύοντας και τη θέληση των Βεροιέων, θεώρησε χρέος ευγνωμοσύνης, έναντι της μεγάλης προσφοράς της ευεργέτιδας Ευδοξίας Μαλακούση να στηθεί η προτομή της στον αύλειο χώρο του ναού, που θα διαλαλεί στις μετέπειτα γενιές την ευγνωμοσύνη των Βεροιωτών προς τη μεγάλη ευεργέτιδα του Ναού Αγίου Αντωνίου, πολιούχο της Βεροίας. Τα αποκαλυπτήρια της προτομής της ευεργέτιδος Ευδοξίας Μαλακούση καθώς και τα εγκαίνια της ανακαινίσεως του ναού, πραγματοποιήθηκαν με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 100 χρόνων από τα εγκαίνια της ανοικοδόμησης του ναού (12 Σεπτεμβρίου 1904), στις 7 Νοεμβρίου 2004, ενώπιον του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου, πολλών αρχιερέων, των Αρχών της πόλεως και πλήθος κόσμου.

Παύλος Πυρινός

Δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα Λαός, Σάββατο - Κυριακή 9-10 Απριλίου 2016